Ziraat Katılım Bankası risk yönetimi faaliyetleri, risk kültürünün yerleştirilmesi, sistem ve insan kaynağının sürekli olarak iyileştirilmesi suretiyle risk yönetimi fonksiyonunun en iyi uygulamalara yaklaştırılması temel yaklaşımı altında sürdürülmektedir.

Risk yönetimi faaliyetleri; kredi riski, piyasa riski, operasyonel risk, bilanço riskleri ve validasyon temel başlıklarını kapsamaktadır. Söz konusu risklerin yönetimine ilişkin politika ve uygulama usulleri her bir risk türü bazında Yönetim Kurulu tarafından onaylanan yönetmelikler uyarınca gerçekleştirilmekte; yürütülen faaliyetlerin, risk türlerinin ilişkili olduğu faaliyet koluna dâhil olan tüm birimlerin katkıları ile eşgüdüm halinde yürütülmesine özen gösterilmektedir.

“Bankaların İç Sistemleri ve İçsel Sermaye Yeterliliği Değerlendirme Süreci Hakkında Yönetmelik” kapsamında İçsel Sermaye Yeterliliği Değerlendirme Süreci oluşturulmuştur. Sürecin amacı, maruz kalınan/kalınabilecek riskleri karşılamak için gerekli olan sermayenin tespit edilmesini ve Sermaye gereksiniminin/düzeyinin stratejik amaçlar paralelinde değerlendirilmesini sağlayacak bir sistemin kurulması ile idame ettirilmesidir. BDDK’nın uygulama esasları doğrultusunda yapılan analizler, riskler bazında stres testleri/senaryo analizleri ile de desteklenmektedir. Bu kapsamda yılsonları itibarıyla ilgili diğer Birimlerin de katkılarıyla hazırlanan stres testi ve İSEDES Raporları Yönetim Kurulu onayının ardından BDDK’ya iletilmektedir.

“Bankaların Kaldıraç Düzeyinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” ile “Sermaye Koruma ve Döngüsel Sermaye Tamponlarına İlişkin Yönetmelik” çerçevesinde Basel III düzenlemelerine uyum çalışmaları yürütülmektedir. Buna ilave olarak BDDK tarafından Basel kapsamında revize edilen yönetmelik değişiklikleri ile Kurum’un internet sitesinde yayımlanan “İyi Uygulama Rehberleri” ne uyum çalışmaları devam etmektedir.

Basel III likidite uygulamaları kapsamında ise BDDK tarafından yayımlanan “Bankaların Likidite Karşılama Oranı Hesaplamasına İlişkin Yönetmelik” kapsamında Likidite Karşılama Oranı Raporu hazırlanarak BDDK’ya iletilmektedir.

Kredi Riski

Kredi riski, işlemin karşı tarafının, Banka ile yaptığı sözleşmenin gereklerine uymayarak, yükümlülüğünü kısmen ya da tamamen zamanında yerine getirememesinden dolayı Banka’nın maruz kalabileceği kayıp olasılığını ifade eder.

Kredi riski yönetimi Banka’nın maruz kaldığı kredi risklerinin ortaya konması, söz konusu risklerin tanımlanması, ölçümü, izlenmesi, kontrolü ve raporlanmasına ilişkin faaliyetleri içermektedir.

“Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” çerçevesinde standart yaklaşım yöntemi kullanılarak 1. Yapısal Blok kapsamındaki yasal kredi risk ağırlıklı varlıklarını hesaplamaktadır. Bu kapsamda kredi riskine esas tutar, solo ve konsolide bazda aylık olarak BDDK’ya raporlanmaktadır. 2. Yapısal Blok kapsamında, Banka plan ve senaryoları doğrultusunda yıllık genel stres testini hesaplamakta ve yıllık İçsel Sermaye Değerlendirme Süreci Raporunu Banka Yönetimi ve diğer bölümler ile koordineli olarak hazırlamaktadır.

Karşı taraf kredi riski, iki tarafa da yükümlülük getiren bir işlemin muhatabı olan karşı tarafın, bu işlemin nakit akışında yer alan son ödemeden önce temerrüde düşme riskini ifade etmektedir. Kredi riski kapsamında ele alınan karşı taraf kredi riski Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik ve eklerinde yer alan hükümlerine göre Standart Yaklaşım (SA-CCR) yöntemi kullanılarak hesaplanıp aylık olarak raporlanmaktadır. Karşı taraf kredi riskine ilişkin hesaplamalar, repo ve türev işlemler için yapılmaktadır. Ayrıca tüm türev işlemlere yönelik kredi değerleme ayarlaması riski için de sermaye yükümlülüğü hesaplanmaktadır.

Kredi karşılıkları, TFRS 9 uyumlu olarak modellenmiş ve ilgili mevzuat esas alınarak hesaplanmaktadır.

Kaldıraç Oranı ise üçer aylık dönemler itibarıyla BDDK ve TCMB’ye iletilmektedir.

Ziraat Katılım Bankası ticari portföyünde yer alan müşterilerin kredi değerliliğinin tespiti amacıyla Firma Değerlendirme Sistemi kullanılmaktadır. Yönetim Kurulu onaylı müşteri sektör ve risk grubu bazında kredi riski limit ve sinyal değerleri ile kredilerin takibe dönüşüm oranına ilişkin limit ve sinyal değerleri tespit edilmiş olup, haftalık periyotta takip edilmektedir.

Piyasa Riski

Piyasa riski, bankanın bilanço içi ve bilanço dışı hesaplarda tuttuğu pozisyonlarının kâr payı oranlarının, kurların, emtiaların ve menkul kıymet fiyatlarının değişmesine bağlı olarak zarar etme ihtimali olarak tanımlanmıştır.

Karşılaşılabilecek piyasa risklerinin ortaya konulabilmesi amacıyla, risk ölçümü ve İzleme faaliyetleri gerçekleştirilmekte ve sonuçları Ziraat Katılım Bankası’nın stratejik karar alma sürecinde dikkate alınmaktadır. Ziraat Katılım Bankası tarafından piyasa riskini oluşturan faktörlerin ve risklerin olası etkileri ölçülmekte ve düzenli olarak BDDK’ya raporlanmaktadır.

Piyasa riskine esas tutar, yasal sermaye yeterlilik rasyosuna dâhil edilmek üzere Standart Metot yöntemiyle hesaplanmakta ve raporlanmaktadır. Ayrıca, piyasa riski kapsamında kur riskine ilişkin “Riske Maruz Değer” hesaplamaları içsel model ile de günlük olarak yapılmaktadır. Kullanılan modelin etkinliğini ölçmek amacıyla geriye yönelik test analizi gerçekleştirilmektedir.

Ziraat Katılım Bankası günlük faaliyetlerini yürütürken, finansal gücünün piyasalardaki dalgalanma artışından önemli ölçüde etkilenmesini önlemek amacıyla, erken uyarı süreci kapsamında sinyal değerleri takip edilmekte ve risk seviyeleri, limitlerle sınırlandırılmaktadır.

Operasyonel Risk

Operasyonel risk, yetersiz veya başarısız iç süreçler, insanlar ve sistemlerden ya da harici olaylardan kaynaklanan ve yasal riski de kapsayan zarar etme olasılığını ifade eder. Operasyonel riske esas tutar Temel Gösterge Yaklaşımı yöntemi ile hesaplanmaktadır.

Banka’nın tüm çalışanları, operasyonel risk politikası başta olmak üzere Banka’nın mevzuatında yer alan esas ve uygulamaların, operasyonel risklerin varlığına duyarlı ve bu risklere ait kontrol mekanizmalarını dikkate alarak zarar olasılığını azaltacak çalışma ortamının tesis edilmesinin amaçladığını göz önünde bulunduran bir sorumluluk anlayışı içinde görevlerini yerine getirir.

Operasyonel risklere ilişkin Yönetim Kurulu onaylı sinyal ve limitler içsel düzenlemeler kapsamında tesis edilmiş olup, periyodik olarak takip edilmektedir.

Gerçekleşen operasyonel risklerin, Operasyonel Risk Kayıp Veri Tabanı vasıtasıyla izlenmesine ilişkin çalışmalar devam etmektedir. Bütünleşik risk ana çatısının tesis edilmesi amacıyla, Bilgi Teknolojileri kapsamında gerçekleşen riskler ve alınan aksiyonlar takip edilmekte olup operasyonel riske ilişkin Üst Yönetime yapılan raporlarda yer almaktadır.

Ziraat Katılım Bankası İş Sürekliliği Planı çerçevesinde, faaliyetlerde meydana gelebilecek kesintilerin oluşturacağı muhtemel riskler ile bunların potansiyel etkilerinin değerlendirildiği “İş Etki Analizi” çalışmaları tamamlanmıştır.

Destek hizmeti kuruluşlarından alınan hizmetlerin sürekliliğini sağlamak için, hizmet alımlarından kaynaklanabilecek riskler, BDDK tarafından yayımlanan “Bankaların Destek Hizmeti Almalarına İlişkin Yönetmelik” kapsamında değerlendirilmektedir.

Bilanço Riskleri

Bilanço riskleri kapsamında Banka’nın varlık, yükümlülük ve bilanço dışı hesaplarından kaynaklanan risklerinin etkin bir şekilde yönetilmesi hedeflenmektedir.

Bilanço riskleri yönetimi kapsamında, Banka’nın karşılaşabileceği Likidite ve Bankacılık Hesaplarından Kaynaklanan Kâr Payı Oranı risklerinin ortaya konulabilmesi amacıyla, risk ölçümü ve İzleme faaliyetleri gerçekleştirilmekte ve sonuçları Ziraat Katılım Bankası’nın stratejik karar alma sürecinde dikkate alınmaktadır.

Likidite Riski, fonlamaya ilişkin likidite riski ile piyasaya ilişkin likidite riskinden oluşmaktadır.

Fonlamaya ilişkin likidite riski, Banka’nın öngörülebilen ya da öngörülemeyen tüm nakit akışı gereksinimini veya günlük operasyonlarını finansal yapıyı etkilemeksizin gereğince karşılayamaması sonucu Banka’nın zarar etme olasılığını ifade etmektedir.

Piyasaya ilişkin likidite riski, piyasalarda derinliğin olmaması veya aşırı dalgalanma nedeniyle Banka’nın herhangi bir pozisyonunu, piyasa fiyatlarından kapatamaması veya dengeleyememesi sonucu maruz kalabileceği zarar olasılığını ifade etmektedir.

Kâr Payı oranı riski ise kâr payı oranlarında meydana gelen değişimlerin, kâr payı hassasiyeti olan varlıklarda, yükümlülüklerde ve ayrıca bilanço dışı işlemlerde ortaya çıkarabileceği değer kayıpları olarak tanımlanmaktadır.

Alım satım hesaplarında izlenen kalemler ile BDDK’nın “Bankaların Özkaynaklarına İlişkin Yönetmelik” uyarınca Özkaynak hesaplamasında dikkate alınan sermaye benzeri borçlar dışındaki kalemler hariç olmak üzere, kâr payına duyarlı tüm bilanço içi ve bilanço dışı kalemleri Bankacılık Hesaplarında izlenmektedir. Bankacılık hesaplarından kaynaklanan kâr payı oranı riski standart rasyosu, BDDK’nın “Bankacılık Hesaplarından Kaynaklanan Faiz Oranı Riskinin Standart Şok Yöntemiyle Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik”e göre Banka’nın bilanço içi ve bilanço dışı pozisyonları için hesaplanmaktadır.

Likidite ve Bankacılık Hesaplarından Kaynaklanan Kâr Payı Oranı risklerine ilişkin yasal rasyoların takibi yapılmaktadır. Likidite riski kontrolünde; kaynak ve kullanımlar arasındaki vade uyumsuzlukları, varlık ve yükümlülüklerin kontrata dayalı vadeleri yanında yeniden fiyatlamaya kalan vadeleri, Banka’nın normal günlük faaliyetlerini sürdürmesine elverecek nakit ve nakit benzeri birincil derece likit rezerv düzeyleri ve beklenmedik likidite ihtiyaçlarının giderilmesinde kullanılabilecek Merkez Bankası likidite kapasitesinin takibi yapılmaktadır. Bunlara ek olarak likidite riskine ilişkin senaryo ve duyarlılık analizi çalışmaları yürütülmektedir.

Günlük faaliyetler yürütülürken, Banka’nın finansal gücünün piyasalardaki dalgalanma artışından ve nakit giriş ve çıkışlarında yaşanabilecek uyumsuzluklardan önemli ölçüde etkilenmesini önlemek amacıyla, erken uyarı süreci kapsamında sinyal değerleri takip edilmekte ve risk seviyeleri limitlerle sınırlandırılmaktadır. Risk limitleri; likidite durumu, hedeflenen getiri düzeyi ve risk iştahı gözetilerek belirlenmekte ve Yönetim Kurulu onayı ile yürürlüğe girmektedir.

Modelleme ve Validasyon

Bankamızda TFRS-9 Beklenen Kredi Zararı hesaplamaları Risk Yönetimi Bölüm Başkanlığı tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu hesaplamada kullanılan Temerrüt Oranı (PD), Temerrüt Halinde Kayıp (LGD) ve Temerrüt Tutarı (EAD) parametrelerinin hesaplanması için kullanılan modeller düzenli olarak gözden geçirilmektedir. 2023 yılında Temerrüt Olasılığı parametresi için validasyon çalışmaları yapılmış olup diğer parametrelerin performansı yıl boyunca izlenmiştir. Bunlara ek olarak, tahsis sürecinde kullanılan Firma Değerlendirme Sistemi ve kredi kartı limit atama sisteminde kullanılan Gelir Tahmin Modeline ilişkin validasyon çalışmaları da gerçekleştirilmiştir.